setzen

setzen

I     〈onovergankelijk werkwoord〉

1 inzetten ⇒ gokken, wedden, zetten

2 〈haben/sein〉springen

3 oversteken

♦voorbeelden:

1    hoch setzen • hoog, veel inzetten

2    über einen Zaun setzen • over een schutting springen

3    die Römer setzten über den Rhein • de Romeinen staken de Rijn over

¶    setzen! • (gaan) zitten!

II   〈overgankelijk werkwoord〉

1 zetten, stellen, plaatsen ⇒ oprichten; vestigen; brengen

2 vastleggen, bepalen ⇒ stellen

3 (in)zetten

4 planten ⇒ (uit)zetten, poten 〈ook vis〉

5 opstapelen

6 〈boekwezen〉zetten

7 〈jacht〉jongen, werpen

♦voorbeelden:

1    jemandem ein Denkmal setzen • een standbeeld voor iemand oprichten

      〈sport en spel〉 einen Stein setzen • een steen verplaatsen, een zet doen

      den Stuhl an den Tisch setzen • de stoel bij de tafel zetten, schuiven

      sich 〈3e naamval〉 den Hut auf den Kopf setzen • zijn hoed opzetten

      zwei Dinge zueinander in Beziehung setzen • twee dingen met elkaar in verband brengen

      etwas in Brand setzen • iets in brand steken

      etwas in Kraft setzen • iets in werking stellen

      einen Text in Musik, in Noten setzen • een tekst op muziek, op noten zetten

      jemanden über einen andern setzen • iemand boven iemand anders plaatsen

      jemanden über den Fluss setzen • iemand de rivier overzetten

2    eine Bedingung setzen • een voorwaarde stellen

      (zu einem Verbrechen) eine hohe Strafe setzen • (op een misdaad) een zware straf stellen

      jemandem etwas als Aufgabe setzen • iemand iets tot taak stellen

4    Kartoffeln setzen • aardappels poten

      Salat setzen • sla uitzetten

5    Holz setzen • hout opstapelen

¶    〈informeel〉 es setzt Hiebe, Prügel, Schläge • er vallen klappen

      〈informeel〉 gleich setzt es (et)was! • dadelijk zwaait er wat!

III   sich setzen 〈wederkerend werkwoord〉

1 gaan zitten, plaatsnemen

2 zich plaatsen, zich zetten

3 bezinken, neerslaan

4 (binnen)dringen ⇒ zich zetten

5 〈aardrijkskunde〉zich zetten, inklinken

6 〈bouwkunde〉zetting vertonen, zich zetten, inkrimpen ⇒ hard worden

♦voorbeelden:

1    ich muss mich setzen • ik moet er even bij gaan zitten

      bitte, setzen Sie sich! • gaat u zitten!

      sich aufrecht, gerade setzen • rechtop gaan zitten

      sich bequem setzen • er gemakkelijk bij gaan zitten

      sich ans Fenster setzen • aan, bij het raam gaan zitten

      sich aufs Rad setzen • op zijn fiets stappen

      sich zu jemandem setzen • bij iemand gaan, komen zitten

2    sich an eine Arbeit setzen • aan het werk gaan

      sich auf eine andere Fahrbahn setzen • van rijstrook wisselen

3    die Lösung muss sich erst setzen • de oplossing moet eerst bezinken

4    der Staub hat sich in die Ritzen gesetzt • het stof is in de reten gedrongen

————————

setzen!

(gaan) zitten!